Zandvoort-Nederland (20)

Zandvoort, strandgezicht (1953)

Zandvoort is een badplaats en gemeente in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De gemeente telt 16.616 inwoners (31 mei 2009, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 33,82 km².
De plaats leeft van het toerisme, en is ook bekend van een Formule 1-racecircuit, het Circuit Park Zandvoort. Zandvoort is het eindpunt van de spoorlijn van Amsterdam via Haarlem. Tot de gemeente behoort ook een deel van het dorp Bentveld

Geschiedenis
Zandvoort was al in 1100 bekend en heette toen Sandevoerde; een samenstelling van zand en voorde. Tot 1722 was het gebied in handen van de heren van Brederode. Eeuwenlang leefde het dorp van de visvangst, maar in de 19e eeuw ontstonden er andere bronnen van bestaan. In het Verenigd Koninkrijk kwam het zeebaden op, en de Zandvoortse arts dr. Mezger introduceerde dit gebruik in Zandvoort. In 1828 werd het eerste badhuis in gebruik genomen. Tal van beroemdheden trokken naar Zandvoort, onder wie vorstin Elisabeth van Oostenrijk-Hongarije in 1884 en 1885; ter herdenking aan haar bezoeken werd op 28 augustus 2004 een borstbeeld van haar onthuld.
Halverwege de 19e eeuw nam ook de aardappelteelt in de duinen een grote vlucht. In 1881 werd station Zandvoort aan Zee aangesloten op het spoorwegnet, en in 1899 volgde een tramverbinding met Haarlem (later uitgebreid tot Amsterdam), wat het badtoerisme flink bevorderde. Het fraaie stationsgebouw staat er thans nog steeds. Door de opkomst van het massatoerisme en de snelle treinverbinding nam het percentage vreemdelingen toe en kwamen het dialect en andere lokale cultuuruitingen langzaamaan in de marge.
Tijdens de jaren dertig van de 20e eeuw had Zandvoort het hoogste percentage NSB-ers van Nederland. De Tweede Wereldoorlog richtte in Zandvoort veel schade aan. Op 23 mei 1942 werd de toegang tot het strand verboden. Enkele maanden later moest vrijwel geheel Zandvoort worden ontruimd. Badhuizen en boulevards werden afgebroken voor de aanleg van de Duitse Atlantikwall. Nog altijd zijn in het gebied tientallen bunkers aanwezig. Na de oorlog werden veel woningen gebouwd, en nam het toerisme sterk toe. In 1948 werd het circuit van Zandvoort aangelegd. Ooit vonden hier zelfs Formule-I races plaats, maar de provincie Noord-Holland heeft later geweigerd hier een vergunning voor te geven vanwege de geluidsoverlast voor de wijde omgeving. De tramlijn Amsterdam – Haarlem – Zandvoort van de NZH (Noord-Zuid-Hollandsche Vervoermaatschappij), thans Connexxion geheten, maakte op 31 augustus 1957 zijn laatste rit en werd vervangen door een busdienst (lijn 80).
Anno 2003 houdt bijna de helft van het aantal arbeidsplaatsen in Zandvoort verband met het toerisme. Langs de verschillende boulevards zijn dan ook op het strand doorlopend strandtenten te vinden, die veel dagjesmensen trekken. Bekende gelegenheden zijn Tijn Akersloot, Havanna aan Zee, Club Nautique en Vooges. De meeste strandpaviljoens zijn familiebedrijven. Men bouwt het paviljoen in februari op waarna men per 1 maart open mag voor het publiek. Voor 1 oktober moet het paviljoen weer verwijderd worden. Via het strand Zuid zijn nog enkele paviljoens bereikbaar op een grotere loopafstand: deze bevinden zich echter buiten het zogenaamde 'textielstrand'. Het bekende El Dorado brandde in 2007 af, maar zal blijven bestaan.